گیوه‌بافی؛ هنر اصیل کفش‌های دست‌دوز ایرانی
گیوه‌بافی یکی از صنایع دستی اصیل و ماندگار ایران است که قدمتی چند صد ساله دارد. این کفش‌های دست‌دوز سبک، راحت و سازگار با محیط‌زیست، نمادی از سادگی و مهارت دستان هنرمندان ایرانی است. گیوه نه‌تنها در گذشته کاربرد روزمره داشت بلکه امروزه نیز به‌دلیل طراحی خاص و مواد طبیعی، مورد توجه علاقه‌مندان به سبک زندگی پایدار قرار گرفته است.

تاریخچه گیوه‌بافی؛ از دل تاریخ تا دنیای مدرن
گیوه‌بافی ریشه در زندگی روستایی و عشایری ایران دارد و در استان‌هایی مانند کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری، کردستان، همدان و یزد رواج داشته است. این کفش سنتی در گذشته به دلیل سبکی، انعطاف‌پذیری و دوام بالا، انتخاب اصلی کشاورزان، چوپانان و مسافران بود.
در دوره‌های مختلف، حتی افراد سرشناس و مقامات نیز از گیوه‌های دست‌بافت استفاده می‌کردند. امروزه با توجه به علاقه به محصولات سنتی و دست‌ساز، گیوه جای خود را در دنیای مد و سبک زندگی مدرن باز کرده است.

گیوه از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
1. رویه: معمولاً از نخ پنبه‌ای، پشمی یا ابریشمی بافته می‌شود. این رویه به صورت دستی و با قلاب یا سوزن‌های مخصوص بافته می‌شود.
2. زیره: از چرم، لاستیک یا پارچه‌های ضخیم تهیه می‌شود. در گذشته از چرم خام یا پارچه‌های مقاوم برای زیره استفاده می‌کردند که دوام بالایی داشت.

گیوه‌بافی یک فرآیند پیچیده و زمان‌بر است که به دقت و مهارت زیادی نیاز دارد:
1. آماده‌سازی نخ: نخ‌های پنبه‌ای یا پشمی باید به خوبی تابیده و آماده شوند.
2. بافت رویه: رویه گیوه به صورت دستی بافته می‌شود و ممکن است شامل طرح‌های ساده یا نقش‌دار باشد.
3. آماده‌سازی زیره: زیره باید برش داده شده و به شکل مناسب درآید.
4. اتصال رویه و زیره: رویه به زیره دوخته می‌شود و در نهایت لبه‌های کفش پرداخت می‌شوند.

انواع گیوه در ایران
گیوه‌ها بسته به منطقه و نوع بافت به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:
گیوه ملکی: نوعی گیوه با زیره چرمی که بیشتر در کرمانشاه رایج است.
گیوه تخت آجیده: دارای زیره پارچه‌ای ضخیم و مقاوم، مناسب مناطق گرمسیر.
گیوه کلاش: سبک و مخصوص مناطق کوهستانی کردستان، معروف به مقاومت در برابر سرما.

مزایای گیوه؛ چرا هنوز محبوب است؟
راحتی و سبکی: به دلیل مواد طبیعی و طراحی باز، پا در آن خسته نمی‌شود.
دوستدار محیط‌زیست: کاملاً طبیعی و بدون استفاده از مواد شیمیایی مضر.
قابلیت تنفس: مناسب برای هوای گرم و جلوگیری از تعریق پا.
استحکام و دوام: بافت محکم و زیره مقاوم، عمر طولانی‌تری به کفش می‌دهد.

گیوه در دنیای مد امروز
گیوه به دلیل ظاهر سنتی اما جذاب خود، مورد توجه طراحان مد قرار گرفته است. امروزه می‌توان گیوه‌هایی با طراحی مدرن در کنار مدل‌های کلاسیک یافت که با انواع استایل‌های شهری هماهنگ می‌شوند.

سخن پایانی
گیوه‌بافی تنها یک هنر نیست، بلکه بخشی از فرهنگ و تاریخ ایران است. هر جفت گیوه داستانی از دست‌های هنرمندی دارد که با صبر و عشق، تار و پود را در هم می‌بافد تا اثری ماندگار خلق کند.